Geertjes Hof

Bij het opnieuw stuken van de hal heb ik 10 mm in één laag opgezet. Dat prima moeten kunnen met de gewone basisleem. Toch is het vreselijk gaan barsten. Wat is er misgegaan?

Waarschijnlijk komt het doordat ik hier de basisleem opnieuw heb gebruikt die van de muur in de hal en in de keuken naar beneden was gekomen. Die had ook de zelfgemaakte hechtleem eronder meegenomen (en op sommige plekken ook de officiële hechtleem). Dat zat er dus doorheen gemengd. Blijkbaar heeft dat de korrelgrootteverdeling van de leem zodanig verschoven dat het teveel is gaan krimpen.

(Leem is een mengsel van klei en zand. Hoe groter het aandeel zand, en hoe groter de zandkorrels, hoe minder de leem krimpt bij het drogen. De klei dient alleen om de zandkorrels aan elkaar te plakken. Hoe kleiner de korrels, hoe meer krimp. Een dunne laag kan dat beter opvangen dan een dikke. Denk maar aan kleigrond bij droogte)

Ik ben het voor nu even zat. De enige oplossing die ik kan bedenken is het heel erg nat maken, opruwen / dichtwrijven met een spons, en er dan wéér een dun laagje leem overheen zetten. Daar heb ik nu even geen zin meer in, het is tijd om me op de vloer te concentreren, de lente is aangebroken, de moestuin roept, er moet compost op het land en de lammetjes komen eraan. Kwast verf erover en volgende winter gaan we wel weer verder met de muren.

De rest van de hal is overigens wel erg mooi geworden. Met de witte verf erop is het een stuk lichter!

De keuken en de woonkamer zijn nog heel erg open naar elkaar. Dat is heel ruimtelijk, maar niet zo handig. Iets te enthousiaste pannen op de kookplaat zorgen voor spetters op de bank (of in de nek van degene die op de bank zit) en we kunnen nergens een afzuigkap ophangen.

Om licht en doorzicht wel te behouden, maar toch een duidelijke scheiding te maken hebben we een muurtje bedacht waarin weer de glas-in-lood-ramen komen die we vlak voor ons vertrek uit Amersfoort uit een afvalcontainer hebben gered. Dit keer het kleine formaat. Er passen er precies vier naast elkaar.

Aan het eind van het muurtje willen we ook nog een boomstam plaatsen. We hebben er een aantal die ontschorst en wel al een paar jaar in het gastenverblijf staan te drogen.

Het is wel een puzzel: hoe plaats je het allemaal precies zo, dat je ook nog de afzuigkap ernaast kunt ophangen. Weer iets dat niet heel erg snel gaat dus… Maar we zijn erg tevreden over het resultaat: wel een duidelijke afscheiding, maar toch licht en contact tussen woonkamer en keuken.

Het is 11 maart, en eigenlijk wil ik gewoon in de moestuin aan de slag. Maar ja, zoals gewoonlijk komt de winter pas als het al lente zou moeten worden…

De vervelende periode-aan-het-eind-van-de-winter houdt nog even aan. Buiten is het kil en koud, ik laat de moestuin lekker nog even voor wat hij is. Binnen is er genoeg te doen. Ieder weekend weer een stukje stuken. De bijkeuken is nu klaar, behalve het deel bij de entree. We hadden eerst bedacht dat met hout te gaan betimmeren, maar de oude schroten die we hebben zijn daarvoor niet genoeg. Dus dat wordt toch ook stucwerk. Eerst de rest van de bijkeuken schilderen. (Uiteraard was het niet mogelijk om te voorkomen dat er tijdens het mengen van de leem spetters kwamen op de al gewitte muren, dus die krijgen ook weer een kwast verf). En dan kan daar de kast terug, dat zal erg fijn zijn!

De hal kost wat meer moeite. Ik heb de stuuklaag er in één dikte opgezet, in plaats van in twee fasen. Dat gaat sneller (want je hoeft niet eerst twee weken te wachten voor je de laatste laag kunt aanbrengen), maar schept ook meer risico op barsten bij het drogen (hoe dunner de laag, hoe gelijkmatiger hij kan drogen). Iedere dag controleren dus en barstjes die ontstaan direct weer dichtwrijven.

Joris heeft de WC-deur afgemaakt. Wat zal de hal er straks mooi uitzien als de muren droog en geschilderd zijn!

De vloertestjes zijn droog. Er was niet één testmengsel gebarsten. Maar de twee mengsels met meer zand ‘zanderen af’. Eén op één zand en leem lijkt dus goed. Ik heb de helft van dat mengsel behandeld met lijnolie, zoals we het ook met de vloer gaan doen. We moeten nog wel even wennen aan hoe donker dat wordt.

Nu een groter testvlak maken om het echt uit te proberen!

Wat is dat toch met eind februari? Het lijkt wel of dat altijd een periode is waarin er van alles mis gaat.

Neem nou deze week. Dinsdag arriveerde het nieuwe aanrechtblad. In de juiste kleur. Het zou tussen 11.30 en 14.30 komen. Prima. Ik moest om 14.45 een vergadering in, maar de vorige keer was de chauffeur er helemaal aan het begin van het geplande tijdslot dus dat zou vast wel goed gaan.

Om 14.00 belde ik toch maar even. Want Joris was niet thuis, dus ik zou samen met de chauffeur de twee (loodzware) aanrechtbladen naar het gastenverblijf moeten sjouwen. En dat doe ik liever niet met haast. “Ik ben er over vijf minuten!”

Het werden er tien, maar dat was nog prima. Voorzichtig tilden we het eerste blad over de ongelijke grond. Toch wel erg zwaar, maar het ging goed. Toen het tweede (langste, dus zwaarste stuk). Dat stond in zijn houten omtimmering op zijn kant in de wagen. De chauffeur trok het naar zich toe, de balk aan het eind schoot los, de chauffeur kukelde achterover op op zijn rug op de laadklep en het blad viel om.

En brak.

De arme jongen was er nog meer kapot van dan het blad zelf. Maar ja, gebroken is gebroken. We hebben zo snel mogelijk overlegd met de leverancier en de fabrikant en het uiteindelijk toch maar uitgeladen (dat was met name voor de chauffeur een niet-arbo-verantwoorde toer. Hoewel ik zelf ook ’s nachts wakker werd van een protesterende schouder).

Nu maar hopen dat het gelijmd kan worden. Wij vinden een klein scheurtje visueel wel acceptabel (mits het even stevig wordt). Anders wordt het weer 10 weken wachten. En nog meer grondstoffenverspilling op ons geweten.

Ik schoof enigszins geagiteerd mijn Zoom-meeting in.

Op woensdag wilde ik de hal gaan stuken.

Nu hebben we twee ondergronden: kalkhennep en OSB. Leem hecht prima op kalkhennep, geen probleem. Op de OSB is dat anders. Daar moet je als onderlaag ‘hechtleem’ gebruiken, een leem waaraan cellulose is toegevoegd. Soort van leem-lijm dus. Dat gebruik je voor de eerste laag, waarin je ook de (jute of glasvezel) wapening aanbrengt. Als dat droog is kan je er overheen stuken met gewone leem. Geert heeft het in zijn blog over de leemworkshop allemaal uitvoerig uitgelegd.

Maar die hechtleem is best wel prijzig. En volgens mijn ‘clay plaster’ boekje zou je een dergelijk effect ook moeten kunnen bereiken door wat gekookte tarwebloem aan gewone basisleem toe te voegen. Dat heb ik van het najaar geprobeerd en het leek uitstekend te werken. De ‘homebrew hechtleem’ hechtte prima en droogde keihard op. So far so good. We hebben zowel vertikale wanden als de schuine stukjes boven de kalkhennepwanden ermee voorbereid. Het maken van een mooie overgang vergt namelijk wel wat stappen in de voorbereiding. Ik heb geprobeerd die weer te geven in de plaatjes hieronder.

(1) Allereerst vul ik de kier tussen de OSB-platen en de kalkhennep op met een mengsel van schapenwol en leem. Een soort natuur-kit. Laten drogen. Dat heb ik van de zomer al gedaan.

(2) Vervolgens kan je daaroverheen vast een eerste beetje leem aanbrengen. Laten drogen.

(3) Daarna (of tegelijkertijd) breng je hechtleem aan op het OSB. Laten drogen.

(4) Dán kan je een eerste leemlaag aanbrengen over het geheel, met een (jute of glasvezel) wapening erin om het verschil in werking tussen de materiaalovergangen op te vangen. Weer een paar weken laten drogen.

(sorry, dit lukte me niet goed om in Powerpoint weer te geven)

(en stap 3 en 4 kunnen ook tegelijkertijd)

(5) En als dat droog is, kan je de laatste laag aanbrengen en mooi glad afwerken.

Ik had dus stap 3/4 (deels) uitgevoerd met homebrew hechtleem. Maar nu ik stap 5 wilde uitvoeren, bleek dat die toch onvoldoende hechtte. Bij het aanbrengen van de volgende laag maak je de leem weer nat. En toen het gewicht van de laatste leemlaag eraan kwam te hangen stortte het geheel naar beneden.

Op de vertikale OSB-wanden trouwens net zozeer. Alles kwam weer naar beneden. (Ik heb geen foto van de ravage gemaakt…)

Tja, dan is er maar één ding aan te doen. Alles er af halen en weer opnieuw beginnen. Met officiële hechtleem graag, dit keer. In Nijmegen had iemand nog 11 zakken over, die te koop waren voor een vriendelijke prijs. Daar rijdt Joris wekelijks langs, dus we maakten vast een afspraak.

Die avond keek Joris eens goed naar het deurtje dat hij voor het gootsteenkastje heeft gemaakt. Waarom werkt de tip-on-sluiting niet naar behoren?

Het deurtje bleek kromgetrokken. Ondanks dat het twee lagen eiken planken zijn, die tegendraads verlijmd zijn met 8 cm lange dwarse deuvels erin. Grrr. Tot zover onze chique massief eiken keukenonderdelen.

Op vrijdag dacht ik de bijkeuken te gaan stuken. Daar heb ik op 20 januari, samen met Anja, stap 4 uitgevoerd. Kostte toen ook wat moeite, maar het was netjes opgedroogd.

Aanvankelijk leek alles goed te gaan. Maar helaas. Ook hier kwam de stuclaag weer los bij belasting. En nam, uiteraard, alles mee zover als de wapeningsnetten reikten.

Héél diepe zucht.

Alles goed nat gemaakt en alle homebrew hechtleem van het OSB afgestoken. En daarna een halve dag opgeruimd en schoongemaakt. De leem kan je gewoon hergebruiken (na een nachtje weken) , dat is niet zo erg. Het wordt wel lastig om de wapeningsnetten (die ter plaatse op maat geknipt zijn) weer goed te krijgen. En om de overgangen weer goed te krijgen, want nu zit op sommige plekken teveel, en op andere plekken nog géén leem.

Joris gooide zijn agenda om en is direct richting Nijmegen vertrokken om de hechtleem op te halen.

Ik heb niet eens heel erg naar de fles gegrepen. (Wat is nu één glas walnotenport?) Maar ik zit nu wel met frisse tegenzin te kijken naar het schuine stukje in de keuken, boven de openslaande deuren. Daar zit ook nog homebrew hechtleem. En dat moet er dus ook nog af. Vóór ik het vergeet en er overheen probeer te stuken.

De moraal van dit verhaal? Probeer niet al te eigenwijs te zijn. En bezuinig niet op materiaal. En haal af en toe je schouders op. Wat is nu een dagje extra stuken of drie aanrechtbladen op een heel leven?