“Zeg, het laatste bericht op je blog is al weer vier weken oud! Gaat het wel goed bij jullie?”

Ja hoor, het gaat best goed. Maar wat we echt nodig hebben is even een paar weken rustig, warm en zonnig lenteweer. En dat laat zo lang op zich wachten…

Volgens onze aanvankelijke (optimistische) planning zouden we de boerderij en de stal nu al aan het afbreken zijn. Maar dat kan pas als de werkplaats is gebouwd. We hebben nu eenmaal nog best veel spullen opgeslagen op de drogere plekken in het huisje en de stal en die moeten we wel weer onder een droog dak kunnen neerzetten. Maar met de werkplaats schiet het niet zo op.

Eigenlijk willen we zoveel mogelijk zelf doen. Maar recht metselen is niet echt mijn forte (ik kan wel metselen, maar mijn specialiteit zijn rustiek golvende tuinmuurtjes) . En het is toch wel heel fijn als de fundering goed in elkaar zit. Daarom zou een lokale aannemer de fundering komen metselen. Maar dat moest tot twee keer toe worden uitgesteld vanwege het weer.

Begin maart kregen we de eerste driedaagse poolstorm (‘Siberische beer’, is geloof ik de populair-meteorologische term). Er zijn toen ook de nodige stukken van daken afgewaaid. Dus zowel in de keuken, de stal als de ‘zuidschuur’ kan de regen nu ongehinderd binnenplenzen. Op zich niet zo erg (er zijn genoeg droge plekken waar onze spullen staan), maar het werkt wel ontmoedigend. En net toen de aannemer zou komen kwam de tweede Siberische beer op bezoek.

Die richtte betrekkelijk weinig nieuwe schade aan (nou ja, mijn al uitgeplante tuinbonen vonden het niet leuk), maar zorgde wel opnieuw voor uitstel van het metselwerk. Dat is afgelopen week eindelijk uitgevoerd. Voor dit Paasweekend staat het aanbrengen van de vloerisolatie op het programma en dan kan volgende week de betonvloer gestort. Daarop kunnen we dan verder bouwen in houtskeletbouw.

Leuk is dat we sinds een paar dagen schapen in de ‘tuin’ hebben. Een dorpsgenoot heeft schapen. Maar die hadden het gras waar ze op staan helemaal op. Ons gras heeft dankzij het natte en zachte najaar vorig jaar nog lang kunnen doorgroeien. Dus daar kunnen best wat schaapjes van mee-eten. Omdat de meeste ooien nu moeten lammeren hebben we enkel een paar ‘enters'(jonge schapen van vorig jaar) te logeren. Gezellig. Ons hondje moet er even aan wennen. Maar ze heeft inmiddels door wat schrikdraadhekken zijn…

En de afgelopen weken heb ik hard doorgewerkt aan de moestuin. Met de afgedankte vlonderplanken van een andere dorpsgenoot heb ik nu in totaal 12 moestuinbakken aangelegd. En daartussen paden waarvoor ik álle 7 m3 houtsnippers heb gezeefd.

De opbouw van de ‘afdeklaag’, die het kweek en gras moet verstikken, verschilt een beetje. In alle bakken ligt karton over de grasmat. In sommige bakken ligt daarop een laag gesnipperde takken en bladeren, met daar overheen een laag hooi.  Daar bovenop stort ik compost. De bedoeling is dat de moestuinplanten, gebruik makend van zonne-energie, hun wortels door de compost heen de laag hooi-snippers-en-karton en de grond eronder in sturen. Terwijl het gras niet door het karton heen komt bij gebrek aan zonlicht, uiteindelijk afsterft en door het bodemleven wordt omgezet in humus. Een klein risico daarbij is, dat het materiaal van de de hooi- en snipperlaag teveel zuurstof aan de grond gaat onttrekken tijdens het verteren.

In de meest recent aangelegde bakken heb ik daarom compost gestort direct op het karton. Maar dat schept een ander risico: namelijk dat het kweekgras toch door het karton heen komt, zijn blaadjes en stengels in luttele dagen door de voedselrijke compostlaag heen werkt en vervolgens, met zijn wortels diep in de grond, welig gaat tieren op die vruchtbare ondergrond. We gaan het beleven…

In ieder geval zijn eindelijk mijn bestelde zaden en pootaardappelen aangekomen. Dus behalve de werkplaatsvloer voorbereiden en het kapotte dak van de ‘zuidschuur’ repareren met een zeil  zal er dit Paasweekend ook veel gezaaid worden. Hoop ik tenminste, want de griep die half Nederland in zijn greep heeft lijkt mij nu ook te pakken te hebben…

 

 

Denk je dat je alles gehad hebt, krijg je op de eerste dagen van maart opeens nog een poolstorm over je heen. Alsof de natuur zich ineens realiseerde dat het al bijna lente was en dat de temperatuur tot januari nog een beetje was blijven steken in de herfst. En dat de hele winterkou dus even geconcentreerd in vijf dagen moest worden opgebruikt.

Afgelopen week was één groot gevecht. Met bevroren waterleidingen die ontdooid moesten worden met de verfföhn (anderhalf uur werk), opnieuw bevroren terwijl ik ze van warmtekabels voorzag (vijf uur werk), die toen ze ontdooid waren tóch gesprongen bleken te zijn, zodat Joris om 21.00 bij een gevoelstemperatuur van -20 op zijn buik in het water snelkoppelingen lag te repareren. Met waterleidingen, afvoeren, gasflessen  en de wasmachine die nog dagenlang bevroren bleven (zelfs mèt warmtekabels). Met eindeloos keteltjes water koken om de drinkbakjes van de kippen te ontdooien. Met de warmwaterkraan die nog openstond boven de bevroren afvoer… en de kraan ontdooide het eerst, terwijl ik elders bezig was. Met het dak van de zuidschuur, dat ik nu eindelijk had afgemaakt, maar waarvan het originele deel  niet bestand bleek tegen windkracht 7 uit het oosten. Het is niet het enige dak was sneuvelde: ook van de stal zijn weer wat stukjes afgewaaid.

En toen… draaide de wind. En hij nam in kracht af. En plotseling was het lente. Liep ik op zaterdag nog met 7 lagen wol en fleece aan door de poolwind, op zondag kon ik opeens met een T-shirt en een dunne trui volstaan (en een overall, dat dan weer wel).  Het deed me denken aan het prachtige gedicht van Lilja Rogers:

First a howling blizzard woke us

Then the rain came down to soak us

And now, before the eye can focus –

Crocus

Helaas heb ik afgelopen najaar nog geen krokusbolletjes geplant. Daar moet ik komend jaar maar in voorzien, want mijn bijen komen ook opeens weer uit hun kast en verlangen hevig naar stuifmeel van de ‘croci’.

Het is heel koud. Maar nu de zon weer schijnt kunnen we weer genieten van het mooie landschap in De Hoeve. Hoewel onlangs weer bleek hoezeer dat landschap onder druk staat. En niet alleen vanuit wens tot bebouwing of intensief agrarisch gebruik. Maar gek genoeg ook vanuit het natuurbeschermingsbeleid.

Als je ‘ons’ deel van de Ratellaan afrijdt, kom je op de Jokweg. Tegenover je zag je dan een prachtige houtwal met een rij oude eiken, die tegen het zuidelijk deel van de Ratellaan aanliep. Dit plaatje is van Google Maps.

Helaas kan ik geen betere foto laten zien. Want toen ik er zondagochtend liep, zag ik opeens dit:

Zeven van de grote eiken waren gekapt. Vreemd. Gemeente Weststellingwerf heeft het landschap hoog in het vaandel staan. Zouden die zomaar toestemming geven om grote bomen te kappen? Navraag bij buren leerde, dat Landschapsbeheer Friesland er bij betrokken zou zijn. Die organisatie ken ik intussen redelijk goed.

Vorig jaar april, een week nadat we de sleutel van onze plek hier kregen, werd er contact opgenomen door Landschapsbeheer Friesland. Of ze onze houtwal mochten opnemen in een monitoringsproject voor broedvogels.  Daar was ik natuurlijk direct enthousiast over. Ze hebben een aantal opnames gemaakt bij onze houtwal, en er ook dit filmpje opgenomen.

Ook hebben we afgesproken dat Landschapsbeheer Friesland, in het kader van een Europees landschapsherstelproject, hier het één en ander aan aanplantwerkzaamheden zal doen en de poel dieper uitgraven. Kortom, tot nu toe heel plezierig contact.

Maar toen we het hadden over  het beheer van onze houtwal, hadden we toch een wat ander standpunt. In het verleden werden houtwallen met enige regelmaat ‘afgezet’ (afgezaagd). De stobben lopen dan weer uit. Dat levert een biotoop op voor veel insecten en zangvogels. In onze houtwal is dat al lang niet meer gebeurd. Maar volledig afzetten betekent ook dat het hele dorp uitkijkt op ons perceel en dat de zuidwestenwind vrij spel krijgt. Dat willen we niet. En de wildernis die er nu is ontstaan heeft ook een waarde. Bijvoorbeeld als schuilplek op voor andere soorten. We zien regelmatig reeën lopen.

Wij zullen dus zeker wel hout oogsten van onze houtwal, maar we willen die niet volledig afzetten. Hij heeft immers een belangrijke landschappelijke functie: het waarborgen van onze privacy en het breken van de wind.

Hier in de omgeving van De Hoeve zijn met de ruilverkaveling relatief veel houtwallen gespaard. Er zijn destijds zelfs bosjes aangeplant. De ruilverkaveling rond De Hoeve werd destijds dan ook veel aangehaald als een schoolvoorbeeld van een ruilverkaveling met oog voor landschappelijke waarden. In de ‘Atlas van het Landschappelijk Groen Erfgoed in Nederland‘ staat dit gebied niet voor niets aangegeven als landschap met waardevolle oude boskernen, heggen en houtwallen.

Doordat de houtwallen vervolgens niet allemaal meer even regelmatig werden gekortwiekt, zijn op sommige plekken prachtige rijen oude bomen ontstaan. Misschien wat anders dan een ‘houtwal’ volgens het (huidige) boekje van die natuurbeschermingsorganisaties, maar landschappelijk zeker even fraai. Ze vormen een mooie aansluiting op de – inmiddels volwassen – wegbeplanting, die in de jaren 1920 in het kader van werkverschaffing is aangebracht.

Ook op ons perceel staan zulke rijen eiken, die eigenlijk voormalige houtwallen zijn:

Op Google Maps is mooi te zien hoe het dorp ligt ingebed in het groen. Naarmate je het dorp nadert wordt de verkaveling kleinschaliger en zijn er meer houtwallen en meer oude bomen. Als een soort aankondiging vanuit het landschap dat je de bewoonde wereld nadert.

Zo ook de houtwal die je zag vanaf de kruising Jokweg-Ratellaan. Tot afgelopen zaterdag. Toen zijn er dus zeven van de mooie oude eiken gekapt. En dat blijkt nu in het kader van natuurbeheer te zijn. Landschapsbeheer Friesland en het collectief voor agrarische natuurverenigingen Elan hadden hier een contract gesloten met de pachter van het perceel.  In het kader van het ‘sturen op door de provincie vastgestelde doelsoorten’ moet de pachter dan, in ruil voor subsidie, het door Landschapsbeheer Friesland en Elan vastgestelde beheer uitvoeren. In dit geval dus wat ze noemen ‘eindkap in het kader van cyclisch beheer’. Ze hebben er een brochure over.

Wat mij betreft is dit het kind met het badwater weggooien. Deze eiken hebben er zestig, misschien wel tachtig of honderd jaar over gedaan zo groot te worden. Ze hebben de ruilverkaveling overleefd. En nu worden ze in één ochtend omgezaagd, omdat de provincie, Landschapsbeheer  en de agrarische natuurvereniging momenteel een beleid hebben waarin op slechts zes ‘soorten elementen’ wordt gestuurd:

En voor ieder element slechts één beheermethode mogelijk is. Voor houtwallen betekent dat: een ‘eindkap’ eens in de 25 jaar, een tweede kap na 14 jaar.  Zo moet het en niet anders. In mijn ogen is juist een rijkgeschakeerd landschap, met allerlei verschillende elementen, fraai en nuttig voor mens en dier.

Bovendien heeft ieder element zijn eigen verhaal. De ene houtwal werd vaker afgezet, omdat de boer een toepassing had voor het hout. De andere wat minder, omdat grotere bomen op die plek handig waren om de wind te breken, of omdat de boer vond dat zijn koeien schaduw nodig hadden op warme dagen. Op een derde houtwal heeft in het verre verleden een zekere Krelis, heel ongebruikelijk, populieren geplant, omdat Krelis’ vader klompen maakte en daarvoor populieren gebruikte. Noem maar op. Door naar de functie en geschiedenis van een element in zijn eigen context te kijken kan je maatwerk leveren en behoud je de individualiteit van het landschap en de verhalen die daarbij horen.

Zo is dus een houtwal bij het dorp in mijn ogen wat anders dan een houtwal in het buitengebied. Maar omdat er nu toevallig wordt gestuurd op enkele bepaalde doelsoorten is het blijkbaar niet mogelijk hier maatwerk in te leveren. Alsof we niets hebben geleerd van de ruilverkavelingen, die in grote delen van Nederland het landschap hebben gladgestreken en geüniformeerd.

Om nog maar niet te spreken over de waarde van (grote) bomen an sich, onder meer om CO2 vast te leggen. Die waarde werd toevallig juist vandaag weer eens belicht in dit artikel van De Correspondent. We spreken kwaad van landen die hun tropisch regenwoud kappen en gooien de paar volwassen bomen die we zelf hebben om.  En dat in een gemeente die in 2030 100% ‘klimaatneutraal’ wil zijn en in het kader van ‘natuurbeheer’. Godgeklaagd vind ik het.

(En áls je dan per se grote bomen moet kappen, gebruik het het hout dan voor een hoogwaardige toepassing, in de bouw of meubelmakerij. Daar importeren we nota bene hout uit Oost-Europa voor! Deze grote eiken worden in stukjes gezaagd en tot kachelhout verwerkt. De uitvoerder heeft -natuurlijk- geen contacten en faciliteiten om het op te slaan en te laten drogen zodat er balken en planken van gezaagd kunnen worden. Maar je zou toch zeggen dat zo’n wat grotere organisatie dat dan ook kan faciliteren? Had geïnformeerd in de buurt – misschien hadden wij wel graag ons gebint ervan laten maken.  Juist van zulke relatief dicht op elkaar staande en dus recht gegroeide bomen had dat gekund. Maar daarvoor is het nu ook al te laat.)

Voor deze houtwal is geen redding meer mogelijk. Inmiddels heeft de pachter nog meer bomen omgezaagd. Logisch, hij zit aan zijn contract vast. Maar we gaan met een aantal buren en de groencommissie van het dorp wel in gesprek hierover met Elan, Landschapsbeheer en de gemeente. Hopelijk worden dan niet op een kwade dag nog meer dorpssieraden platgelegd in het kader van een ‘verbetering’.