Potstal

De potstal was – na zes maanden – vol! Omdat de afgelopen maanden bleek dat niet iedereen weet wat een potstal is een klein beetje uitleg.

Een potstal is een (meestal verdiepte) stal, waar dagelijks wat strooisel wordt opgebracht, wat de mest en urine van de dieren opneemt. Het oude strooisel (en de mest) worden dus niet uit de stal verwijderd, maar er ontstaat een steeds dikker wordend pakket van mest en strooisel. Dat levert supermooie ‘ruige’ stalmest op.

Dat strooisel is meestal stro, maar kan van alles zijn. Je kunt ook vlasstrooisel gebruiken, of houtkrullen (maar die blijven allebei erg hangen in de vachten van schapen). Ik heb een keer een potstal voor koeien gezien waar riet van oude rieten daken werd gebruikt. Vroeger (tot halverwege de twintigste eeuw) werden er ’s zomers droge heideplaggen gestoken, die in de potstal werden gebruikt. Afgelopen zomer heb ik gedroogd en gesnipperd riet van het helofytenfilter gestrooid.

Een potstal is het meest gebruikelijk voor schapen, geiten en kalfjes, maar er zijn ook potstallen voor ganzen, koeien en paarden (en vroeger voor varkens).

Vorig najaar, toen de schapen blauwtong hadden, zat ik er veel op mijn knieën naast en toen merkte ik hoe comfortabel zo’n potstal is. Want de bovenkant blijft droog (door het opstrooien), maar de onderlaag, waar de urine naartoe sijpelt, gaat al verteren. En daarbij komt flink wat warmte vrij. Dat voelde ik dwars door mijn overall en broek heen!

Nu hadden we vorig jaar nog niet eens een heel erg goede potstal. Het oude stalletje was een omgebouwde grupstal. De vloer van het deel waar de schapen stonden was daarom iets hoger dan van het ‘werkgedeelte’. Het pakket strooisel kon daardoor nooit erg dik worden, want dan konden de deuren van de hokjes niet meer dicht. In de winter moest ik elke zes weken uitmesten.

Dus in de nieuwe stal hebben we de vloer van de stal flink verdiept aangelegd, wel veertig centimeter dieper dan het ‘werkgedeelte’. Ik was heel benieuwd hoe warm dat nou zou worden.

Dat valt niet tegen! Met de infraroodthermometer heb ik op zeker moment wel temperaturen van 35 graden gemeten, als je een beetje in het ‘droge’ , bovenste pakket graaft. Ik kan me voorstellen dat dat heerlijk is om op te liggen, als schaap. Een stuk comfortabeler dan op een zompig winterweiland. Geen wonder dat ze aan het eind van de middag zo graag de stal in willen!

Maar op een zeker moment is de stal vol, en dan neemt ook de temperatuur af. Domweg omdat het pakket zo is aangestampt (en er zoveel urine in zit) dat er nauwelijks meer lucht beschikbaar is voor de bacteriën die voor de ‘broei’ zorgen.

Tijd om uit te mesten dus. En dat is een aanzienlijk grotere klus dan bij het vorige stalletje. Gelukkig hielp Joris: ik hoefde alleen maar de kruiwagens vol te scheppen met de (flink aangetrapte) mest, hij kruide het naar de bult. En door de speciale ‘uitmestdeur’ was dat een stuk minder ver kruien dan bij de vorige stal. Ook erg handig dat de tussenschotten voor Bruno’s hokje uitneembaar zijn.

(Voor wie zich afvraagt waarom Bruno in zo’n klein hokje staat: zodra hij tussen vier muren staat krijgt hij het op zijn heupen, en gaat tegen zijn stalgenoten aan beuken. Vorig jaar stond hij met Krelis in een stalletje en die heeft hij een keer dwars door de muur heen gebeukt. In het kleine hokje kan hij geen aanloop nemen en noch zichzelf, noch anderen verwonden. Een beetje krap is het wel, maar het is alleen voor ’s nachts, hij kan de anderen zien, ruiken en horen, hij kan erin ronddraaien, liggen en staan en hij gaat er ’s middags gewillig in.)

Om al te veel stank (en vervliegen van stikstof) tegen te gaan had ik toen we de stal in gebruik namen onderin een dikke laag zaagsel gelegd, met daaroverheen een laag pitrus. Uiteindelijk viel het me mee (of tegen) hoe nat het onderin was. Het zaagsel was wel vochtig, maar zeker niet kletsnat. Terwijl het wat hogerop toch behoorlijk sopte. Blijkbaar liep de urine toch niet zo goed door de laag pitrus heen. Leermomentje: beter beginnen met een iets dunner pakket en wat royaler opstrooien.

Hoe dan ook, na een dagje workout liggen de de schapen weer 25 cm lager (even wennen bij het instappen!) op een comfortabel droog pakket van zaagsel, vlas, stro en gemorst hooi. En de bult is weer vol en komt al lekker op temperatuur. Dat wordt weer mooie mest voor de moestuin voor het komend jaar!