Leemfinish

Dit weekend hadden we een ‘leemfinish-weekend’, als vervolg op de leemweek in augustus. Het was een leuk en gezellig weekend, maar ging ook gepaard met grote teleurstellingen…

Het plan was, om het hele huis af te werken met een laag leemfinish. In de werkplaats heb ik het in 2018 gemakkelijker gedaan en gewoon de (donkerbruine) basisleem wit geverfd met leemverf. Maar het grote nadeel daarvan is dat je een krasje direct ziet, de witte laag is immers maar heel dun. Leemfinish is 2-3 mm dik.

We hadden dus hooggespannen verwachtingen van deze stap: van de nog enigszins ruwe, bruine basisleem, naar een witte, gladde afwerking! Nu had Geert de Bock, onze leemgoeroe, al wel eens gewaarschuwd dat leemfinish niet per se heel glad is. Zelf werkt hij het als ‘schuurwerk’ af. Maar op de website van Tierrafino staat dat het ook glad gepleisterd kan worden. En zoals Simon en Garfunkel lang geleden zongen: ‘still a man (m/v) hears what he wants to hear and disregards the rest…’

We begonnen met een demo van het aanbrengen van de leemfinish op een stukje leemplaat. Twee keer een laagje van 1 mm opbrengen, met wat droogtijd ertussen. Op die manier verdwijnt een eventueel korreltje bruine leem wat nog uit het oppervlak steekt in de eerste laag, zonder de bovenste laag te vervuilen. Daarna weer wachten tot ook de tweede laag voldoende gedroogd is. Dan schuren met een vochtig schuurbord om het oppervlak nog beter te egaliseren. En daarna (eventueel) direct glad spanen (dat wilde ik dus graag). Het zag er best veelbelovend uit, al was de kleur iets grijzer dan ik had geanticipeerd.

Aan de slag dus! Veiligheidshalve zouden we beginnen in de inloopkast en de slaapkamer. Daarna zouden we hopelijk ook de bijkeuken kunnen doen. We kijken er namelijk erg naar uit om het bed, de kleerkast en de bijkeukenkast weer te kunnen terug verhuizen naar beneden. De woonkamer en keuken zouden dan aan de beurt komen als we meer ervaring met het materiaal en de techniek zouden hebben.

Arne en Monique wilden liever met de basisleem en -techniek aan de slag. Geen probleem, we hebben ook nog genoeg muren die om een eerste laagje vragen. Joram en Joris hadden van tevoren de zware keukenkast verplaatst, zodat de muur naast de kachel gestuct kon worden. (Moest wel de kachel afgekoppeld van het buffervat. Hopelijk blijft het weer nog een beetje zacht de komende weken, want we kunnen nu dus niet stoken…)

Intussen zetten Wilma en Mireille de eerste laag op in de inloopkast. Die inderdaad spectaculair veel lichter werd!

Al snel bleek, dat het helemaal niet meeviel om zo dun te pleisteren als de bedoeling was. De (dure!) leemfinish ging dan ook erg hard. Het was maar de vraag of we het zouden redden om de hele slaapkamer te pleisteren. En het werd al snel duidelijk dat het bij één muur van de bijkeuken zou moeten blijven…

Ook duurde het drogen langer dan verwacht. In augustus was het bloedheet en kurkdroog en droogde de leem eigenlijk te snel. Nu in oktober was het best mooi weer, maar blijkbaar toch veel vochtiger. Dus we moesten lang wachten tussen het aanbrengen van de eerste en tweede laag. En daarna lang wachten tot het droog genoeg was om te sponzen.

Omdat de mensen tussendoor toch wat te doen moesten hebben bereidde Joris inderhaast de hal voor om daar basisleem aan te brengen. Dat betekende dat er weer kalkhennep gezaagd moest worden, met de bijbehorende stofbende.

Uiteindelijk zat Mireille tot laat in de avond (ik was al naar bed!) de leemfinish in de inloopkast nog zo glad mogelijk te spanen. Echt glad lukt bijna niet, het blijft wat korrelig. Dat kan je ook ‘levendig’ noemen. Het is maar wat je voorkeur heeft. Zelf houd ik nu eenmaal van gladde muren. Een grove afwerking doet me altijd denken aan de Spachtelputz muren die in de jaren ’70 populair waren.

Vanwege de lange droogtijd begonnen Wilma en ik zondag direct na het ontbijt met de voorbereidingen voor de overige twee muren die we nog uit het restant leemfinish wilden halen. Maar tot onze schrik ontdekten we, dat in de al gefinishte muur barsten waren ontstaan! Toch te nat gewerkt? Te dikke laag aangebracht? Geen idee! Mireille heeft moedig de barsten weer weggesponsd, terwijl Joram, Wilma en ik zo snel en dun mogelijk de volgende muren ‘opzetten’. Dat werd wel héél mooi, met de rondingen rond het raam en naar het schuine stukje van het dak toe.

Intussen pleisterden Monique en Arne met basisleem in de hal. Doordat we nu in zoveel ruimtes tegelijk bezig waren, was het best lastig om elkaar niet in de weg te zitten.

Uiteindelijk lukte het om op zondag vóór het avondeten twee muren van de slaapkamer netjes in de finish te hebben. En namen we vrolijk en voldaan afscheid.

Maar helaas! Vanmorgen zaten er in de ene muur overal scheuren en barsten. De kalkhennep muur heeft zich beter gehouden, maar daar zat een barst in waar de finish helemaal los kwam van de muur.

Ik heb mijn best gedaan alles zo goed mogelijk te repareren. Maar echt gelijk blijft het niet, de reparaties blijf je zien. Daardoor heeft de finish een wat onregelmatig oppervlak. Wat inderdaad erg doet denken aan de onbeholpen doe-het-zelf Spachtelputz muren uit de jaren ’70…

Wat zonde van al het werk van Mireille, Wilma, Arne, Monique en Joram! En van de leemfinish. Van dit toch behoorlijk prijzige product hadden we meer verwacht. Vooral omdat met de basisleem tot nu toe alles goed gaat. Het laat zich prettig verwerken, het barst niet, ik heb het voor dikkere lagen wat grover gemaakt met wat metselzand, voor een flinterdunne afwerklaag gezeefd door een keukenzeef, ik heb het vermengd met schapenwol om kieren op te vullen, ik heb er wat gekookte bloem aan toegevoegd om het tot een ‘homebrew hechtleem’ om te toveren…

Het enige nadeel van de basisleem is dat het zo donkerbruin is.

En waardoor het nu komt dat de finish gebarsten is? Geen idee. Het is niet te dik opgebracht (dat kon ik goed zien waar het los van de muur was gekomen), het is niet te snel gedroogd (integendeel), het heeft wel aan het oppervlak van de basisleem gehecht (want waar het los kwam had het het oppervlak van de basisleem meegenomen). Hooguit zouden we het te nat verwerkt kunnen hebben. Maar dat hoort bij leem geen probleem te zijn. Ik denk dat de leemfinish en ik geen vriendjes gaan worden.

Dus alle plannen voor afwerking zijn omgegooid. Ik ga de muren afwerken met een zo glad mogelijke laag van de allerfijnste basisleem (de techniek van de leemfinish, maar dan dus niet met finish maar met extra gezeefde basisleem). En daarna de muren gewoon wit schilderen met leemverf.

Wat wel doodzonde is. Want alle muren die ik ‘finishklaar’ heb gemaakt de afgelopen weken, had ik met een heel klein beetje meer werk ‘verfklaar’ kunnen hebben. Nu moet het allemaal overnieuw. En dan nog schilderen. Bovendien loopt het mooi-weer-seizoen nu wel ten einde, en met leem door de regen baggeren is niet fijn.

Tja, soms zit het mee, soms zit het tegen. Het hoort erbij, zullen we maar zeggen.